کاتالیست مراکس در واحد مرکاپتان زدایی به صورت ویژه برای برطرف کردن اثرات مرکاپتان شامل بو ،خورندگی و افت کیفیت و سایر موارد ، مورد استفاده قرار میگیرد
کاتالیست واحد مراکس: قلب فرآیند مرکاپتانزدایی
فرآیند مراکس (Merox)، که مخفف اکسیداسیون مرکاپتان (Mercaptan Oxidation) است، یک فرآیند کاتالیستی اختصاصی است که عمدتاً برای شیرینسازی (Sweetening) و حذف ترکیبات گوگردی نامطلوب، به ویژه مرکاپتانها (\text{RSH})، از فرآوردههای نفتی سبک مانند گاز مایع (\text{LPG})، نفتا، نفت سفید و سوخت جت به کار میرود.
۱. نقش کاتالیست
هدف اصلی کاتالیست، تسریع واکنش اکسیداسیون مرکاپتانها به ترکیباتی با بوی کمتر و خورندگی پایینتر به نام دیسولفیدهای آلی (\text{RSSR}) است. این واکنش در حضور یک محیط قلیایی (معمولاً سدیم هیدروکسید یا کاستیک) و اکسیژن (هوای فشرده) انجام میشود:
(مرکاپتان): ترکیبات گوگردی با بوی بسیار تند و نامطلوب (مانند بوی سیر) که خورنده نیز هستند.
(دیسولفید آلی): ترکیباتی که عموماً مایع، بیبوتر و کمتر خورنده هستند و در محصول نهایی (سوخت) باقی میمانند یا از آن جدا میشوند.
۲. ساختار و ماهیت کاتالیست
کاتالیستهای مراکس معمولاً از نوع آلی-فلزی (Organo-Metallic) هستند.
۳. انواع اصلی فرآیند و نقش کاتالیست
فرآیند مراکس بسته به خوراک و محصول مورد نظر، به دو روش کلی تقسیم میشود که در نحوه استفاده از کاتالیست تفاوت دارند:
> | نوع فرآیند | کاربرد معمول | نقش کاتالیست و عملیات
۱. مراکس استخراجی (Merox Extraction) | تصفیه گاز مایع (LPG) و نفتاهای سبک | مرکاپتانهای سبکتر با محلول قلیایی حاوی کاتالیست (کاتالیست محلول در آب) استخراج میشوند. سپس کاتالیست با هوا احیا شده و مرکاپتانها به دیسولفید تبدیل و از محلول قلیایی جدا میشوند.
۲. مراکس شیرینسازی (Merox Sweetening) | تصفیه نفت سفید (\text{Kerosene}) و سوخت جت | خوراک (سوخت) در حضور محیط قلیایی و هوا، از روی یک بستر ثابت کاتالیست (کربن فعال آغشته به فتالوسیانین فلزی) عبور میکند. مرکاپتانها به دیسولفید تبدیل شده و در خود سوخت باقی میمانند.
۴. چرا مرکاپتانها باید حذف یا تبدیل شوند؟
- بوی نامطبوع: مرکاپتانهای سبک (مانند اتیل مرکاپتان) بوی بسیار زننده و آزاردهندهای دارند.
- خورندگی (Corrosivity): این ترکیبات میتوانند به تجهیزات پالایشگاه و موتورها آسیب برسانند.
- افت کیفیت: مرکاپتانها میتوانند عملکرد افزودنیهای سوخت (مانند بازدارندههای خوردگی) را مختل کنند.
